بیوتکنولوژی؛ریشه در تاریخ

در پاسخ به این سوال که بیوتکنولوژی چیست افکار متفاوتی در ذهن افراد مختلف شکل می‌گیرد. عده‌ای تصور می‌کنند روش‌هایی برای تولید انواع جدید جانوران است ودر مورد گوسفندانی با پشم‌های رنگارنگ ، گاوهایی که شیر طعم دار تولید می‌کنند، مرغ‌هایی که تخم‌مرغ امگا3 می‌گذارند رویا پردازی می‌کنند.

برخی تصور می‌کنند راهی به سوی تولید محصولات کشاورزی با توان محصول دهی بیشتر یا اشکال متنوع، رنگ‌های غیر عادی، با خواص بیشتر ویا مقاوم در برابر آفات و علف هرز است.

دسته‌ای از افراد به یاد دالی و تولید جانوران کلون شده می‌افتند و از امکان تولید بافت‌های طبیعی در محیط‌های مصنوعی آزمایشگاه صحبت می‌کنند.

برخی هم در پاسخ به این سوال به سراغ دنیای پزشکی می‌روند و از تولید انسولین و واکسن هپاتیت توسط باکتری‌های دستورزی شده و روش‌های درمان ناباروری یاد می‌کنند و به منابع دارویی نامحدود و درمان بیماری‌های ژنتیکی فکر می‌کنند.

اما حقیقتاً بیوتکنولوژی یا همان زیست فناوری چیست؟ شما به این سوال چه پاسخی می‌دهید؟

تمام این تصورات و حتی نظر شما می‌تواند پاسخی به این سوال باشد. در حقیقت واژه‌ی بیوتکنولوژی به طور کلی بیانگر روش‌های استفاده از موجودات زنده و تولیدات آنها برای بهتر ساختن شرایط زندگی انسان و محیط زیستش است. اگرچه واژه‌ی بیوتکنولوژی اغلب برای اشاره به تکنولوژی مهندسی ژنتیک استفاده می‌شود اما در واقع در برگیرنده‌ی دامنه‌‌ی وسیع‌تری از روش‌های اصلاح زیستی موجودات براساس  نیازهای انسانی است.

رشد و شکوفایی بیوتکنولوژی ریشه در ماقبل تاریخ دارد. زمانی که انسان‌های اولیه فهمیدند که چگونه می‌توانند گیاهان مورد استفاده شان را کشت کنند ویا زمانی که تلاش کردند تا حیونات را اهلی کنند و یاد گرفتند که چگونه آنها را پرورش دهند، درواقع آنها یاد گرفتند که از بیوتکنولوژی استفاده کنند.

کشف اینکه شیر می‌تواند به پنیر و ماست تبدیل شود یا از تخمیر میوه‌ها سرکه و الکل  تولید می‌‍شود شروع اولین مطالعات بیوتکنولوژی بود.

نانواهایی که فهمیدند که چگونه خمیر صاف و سبک‌تر عمل آورند یا دامدارانی که با تشخیص تفاوت‌های فیزیکی در بین دام‌هایشان و انتخاب جفت مناسب برای آنها به اصلاح نژاد پرداختند ویا کشاورزانی که بین انواع یک گیاه هیبریدگیری کردند تا محصول مطلوب‌تری حاصل کنند اولین بیوتکنولوژیست‌ها بودند.

فناوری زیستی بین علوم زیستی از قبیل ژنتیک، میکروبیولوژی، ویروس شناسی، بیوشیمی، زیست مولکولی، زیست سلولی و  جنین شناسی با رشته‌های کاربردی نظیر مهندسی شیمی، الکترونیک، نانو فناوری و فناوری اطلاعات پیوند برقرار ساخت و از آنها برای خدمت به کشاورزی، پزشکی، داروسازی، تولیدات غذایی، دامپروری و صنایع مختلف که ملموس‌ترین آن نساجی می‌باشد بهره می‌جوید.

فناوری زیستی با توجه به کاربردی که هدف قرار می‌‌دهد به شاخه‌های مختلف تقسیم می‌شود که به این ترتیب نامگذاری می‌شود:

• بیوتکنولوژی سبز که در آن محققان بر روی کاربردهای کشاورزی متمرکز اند از جمله اهلی سازی گیاهان با تغیر در اندازه‌ی آنها و تولید گیاهان ترارخت با توان رشد در محیط‌های با شرایط خاص یا توان مقابله با آفت‌ها از طریق وارد کردن ژن‌های اضافی به ژنوم آنها.

• بیوتکنولوژی قرمز برای بیوتکنولوژی پزشکی به کار می‌رود. ازجمله اهدافش طراحی ارگانیسم‌هایی است که توان تولید آنتیبیوتیک‌ها یا داروهای دیگر را دارند و یا درمان‌های ژنتیکی از طریق دستورزی‌های ژنتیکی است.

• بیوتکنولوژی سفید یا بیوتکنولوژی صنعتی که به عنوان مثال برای تولید مواد صنعتی از موجودات زنده استفاده می‌کنند و یا از آنزیم‌ها استفاده‌ی صنعتی می‌کنند.

• بیوتکنولوژی آبی که محققان بر روی موجودات آبزی و دریایی کار می‌کنند.

در آینده از کاربردهای زیست فناوری در زمینه‌های مختلف بیشتر صحبت خواهیم کرد.