کاربر محترم این مطلب در دو قسمت ارائه خواهد شد.

گروهی از زنان که کار بیرون از خانه دارند، وقتی به خانه می آیند مشغول انجام کارهای خانه می شوند و گاهی انجام کارهای بیش از حد در خانه و خستگی بیرون از خانه باعث می شود آنها به وضع ظاهر خود بی دقت شوند و برخلاف اوقات دیگر نتوانند با ظاهری آراسته و اخلاقی خوش از شوهر خود استقبال کنند. گاهی زنی که بیرون از خانه هم کار نمی کند، در داخل خانه آن چنان سرگرم بچه داری و شستن و پختن می شود که بر اثر خستگی بیش از حد نمی تواند با ظاهری اطو کشیده و لبی خندان در آستانه در ظاهر شود و از شوهرش استقبال کند و زمانی هم بیماری و کسالت مانع از انجام این وظایف می شود و هر مرد با شعوری می تواند این حالات زن را درک کند، و این مسائل را دلیل بر کوتاهی در انجام وظیفه و نداشتن علاقه نسبت به خود قلمداد نکند. اما این مسئله و گذشت مردان نباید موجب شود که زنان همیشه نسبت به وضع ظاهری خود بی توجه باشند و بگویند ظاهر و باطن همین است و شوهر باید قبول کند و عده ای دیگر به بهانه خانه داری و بچه داری ، عواطف و احساسات شوهر را نادیده گرفته و نسبت به وظایف همسری خود بی توجه باشند. زیرا همانگونه که ما از شوهران خود انتظاراتی داریم، آنها هم از ما توقعاتی دارند.

متأسفانه عده بیشماری از زنان از درک کامل مردان و انتظارات شوهران عاجزند. وقتی صحبت از آراسته بودن لباس و پاکیزه بودن ظاهر می کنیم، می پندارند آن است که نسبت به مسائل زندگی بی توجه باشند و تنها به مدل مو و لباس و آرایش خود فکر کنند، تا بتوانند همیشه از شوهران خود پذیرایی نمایند. باید در نظر داشته باشید که تصور شوهر از زن، یک موجود فهمیده و کاردان و با محبت است که همیشه سعی دارد هر کاری را به موقع و به اقتضای زمان و مکان انجام دهد.

اشتباه نکنید ؛ کاری که از صمیم قلب به منظور خشنودی شوهر انجام می دهید، با ظاهر سازی های فریبنده کاملاً متفاوت است و مردان دانا به راحتی قادرند این دو را از هم تشخیص دهند.تنها محبت، عشق، فداکاری و داشتن صداقت در گفتار و رفتار است که گذشت زمان قادر نیست ارزش آن را از بین ببرد. ظاهر سازی های فریبنده برای هر قصد و منظوری باشند تنها چند روزی دوام دارند.

چطور به نظر می آیید

شاید بارها شنیده باشید که عده ای از دوستان و آشنایان می گویند:" اگر می خواهید زندگی زناشویی بهتری داشته باشید، باید ظاهر خود را بهتر و زیباتر کنید." اگرچه ظاهر افراد می تواند اثرات مثبت و منفی عمیقی در دیگران بگذارد ، اما لازم است این مسئله را بیشتر و عمیق تر بررسی کنیم.

گروهی از زنان که خارج از خانه کار می کنند، در مقایسه با زنانی که تنها در داخل خانه کار می کنند از نظر ظاهر مرتب تر هستند. شاید این امر به صورت عادتی در آمده که هر روزه مجبور به انجام آن هستند و اغلب ظاهر آراسته آنان موجب می شود، ناراحتی و گرفتاری های آنان به چشم نیاید. اما شما خانم هایی که خارج از خانه کار نمی کنید، چه وقت به سر و وضع خود می رسید. آیا تنها زمانی که برای انجام کاری از خانه خارج می شوید؟ آیا تا به حال از خود پرسیده اید که وقتی شوهرتان از سرکارمی آید، به نظر او چطور می آیید؟ آیا تا به حال به ظاهر خود در آینه نگاه کرده اید؟ آیا دیدن تصویر یک زن نامرتب در آینه برای خودتان جالب است؟

منظور ما این نیست که آرایش کنید و وقتی شوهر از راه می آید بگویید:" من همه این کارها را برای تو کرده ام". و یا با عصبانیت بگویید که اگر به خاطر تو نبود این همه گرفتاری نداشتم. یا این که به ظاهر خود بی توجه باشید، و بگویید:" به من چه که شوهرم شب می آید. من که نمی توانم هر روز خودم را برایش درست کنم". بلکه می خواهیم بگوییم  اگر خواهان بنیان گذاشتن یک زندگی موفق و شاد هستید، در درجه اول باید برای خودتان احترام قائل باشید، و ظاهر خودتان برای "خودتان" هم مهم باشد. سعی کنید همیشه و در همه حال چه شوهر در خانه باشد و یا نباشد مرتب باشید. وقتی خود به ظاهر خود توجه داشتید و سعی کردید از نظر ظاهر شخصی مرتب باشید در آن صورت است که دیدن شما در انتهای روز برای شوهر دلچسب خواهد بود. همانطور که قبلاً  گفتیم، برای هر زنی اتفاق می افتد که روزی بیمار شود و یا بر اثر کار و مشغله بیش از حد، نتواند به وضع ظاهر خود برسد. یک شوهر عاقل و فهمیده در همه حال زن را درک می کند و محبت لازم را از او دریغ نمی کند. اما اگر قرار باشد همیشه شلخته و نامرتب باشید، خودتان و رفتارهایتان برای شوهر خسته کننده می شوید . حتی اگر تهدید به خودکشی هم کنید برای او فرقی نمی کند! باید سعی کنید تا آنجا که ممکن است مرتب و آراسته باشید.

همانطور که عده ای از صاحبنظران می گویند: بسیاری از زنان بعد از تولد اولین کودک خود " زن بودن" و یا به گفته دیگر "همسر بودن" خود را فراموش می کنند و می پندارند منظور از یک مادر خوب بودن، "بی توجهی به وظایف همسری و شلخته بودن است".اگر می خواهید، فرزندان خوب و زندگی موفق داشته باشید، باید سعی کنید علاوه بر یک مادر خوب ، یک همسر وظیفه شناس باشید.

ممکن است کودک شما وقتی مادران دیگر دوستانش را می بیند، شما را هم شبیه به آنان بخواهد. اگر بخواهید براساس خواسته های کودکانه آنها پیش روید و نسبت به ظاهر و سر و وضع خود بی توجه باشید، طولی نخواهد کشید که وقتی کودکتان بزرگتر می شود با وجود این که می داند شما خودتان را وقف او کرده اید و هر طور که او خواسته ، بوده اید شما را به خاطر نداشتن ظاهر آراسته ملامت می کند و به دنبال کسی می رود که بتواند راجع به نحوه لباس پوشیدن و دیگر مسائل با او مشورت کند. پسسعی کنید در مسائل اجتماعی تا آنجا که ممکن است با زمان جلو بروید. زیرا کودک شما هرچه بزرگتر شود، به مشاورت، مصاحبت و همفکری شما بیشتر احتیاج دارد؛ پس فراموش نکنید که مادر و همسر خوب بودن مکمل یکدیگرند.

ادامه دارد ...

در قسمت بعد به نقش زن در زندگی مشترک خواهیم پرداخت.

لزوم مشاوره در ازدواج ( قسمت سوم )

در قسمت قبل به نقش عوامل اجتماعی در ازدواج پرداختیم . اینک در ادامه می خوانیم...

منظور از عوامل سیاسی

یکی از عواملی که می تواند موجب اختلاف و ناسازگاری در خانواده گردد، عقاید سیاسی است. منظور از بینش  سیاسی  ، طرز فکر فرد در مورد دولت، هیأت حاکمه، مسئولان اجرایی و نظام سیاسی کشور است. اختلاف نظر در امور سیاسی به دلیل وجود زیر بنای عقیدتی ، حتی ممکن است بین پدر و مادر، فرزندان و خویشاوندان جدایی بیندازد. دیده شده است که پدر و مادری به علت اختلاف عقیده سیاسی با همه علاقه و محبتی که نسبت به فرزندشان داشته اند، او را از خانه طرد کرده اند. در زمان انقلاب در ایران موارد زیادی از این قبیل وجود داشته است. علاوه براین موارد مشابه دیگری نیز در مورد معرفی زن توسط شوهر یا معرفی برادر توسط خواهر و معرفی پدر و مادر توسط فرزند و بالعکس (که عقاید مخالف با نظام  حاکم داشته اند) ، به مقامات حکومتی، دیده شده است.

خط فکری و گروههای سیاسی در رابطه با ازدواج

افراد را در ارتباط با امور سیاسی به سه دسته می توان تقسیم نمود:

1- افرادی که دارای خط سیاسی هستند و در حزب یا گروهی فعالیت دارند.

2- افرادی که دارای خط سیاسی هستند و منتسب به حزب یا گروهی می باشند ولی فعال نیستند.

3- افرادی که دارای خط سیاسی نبوده و به هیچ گروه و دسته ای نه منتسب هستند و نه فعالیت دارند.

در مورد دو دسته اول باید گفت چنانچه ازدواجی با دو خط فکری سیاسی متفاوت ( بخصوص که در سیستم فکری تعصبی هم وجود داشته باشد) صورت گیرد، مشکلات بعدی وجود خواهد داشت و گاه ممکن است موضوع به ناسازگاری و شرایط حادی بیانجامد که چاره ای جز طلاق وجود نداشته باشد. در پاره ای موارد حتی در گروههایی که از لحاظ فکری تابع یک مکتب می باشند اختلاف نظر در امور سیاسی به حدی است که ایجاد هماهنگی در مورد آنها میسر نیست و در نتیجه ازدواج در چنین شرایطی بی درد سر نخواهد بود. پیوند زناشویی دو نفر مسلمان که در دو بُعد فکری یکی معتقد به اصل خاصی باشد و دیگری اصلاً آن  را قبول نداشته باشد؛ بویژه زمانی که هر دو نفر در بینش خود غیر قابل انعطاف باشند، احتمالاً مشکلاتی در زندگی ایجاد خواهد نمود. بنابراین شناخت نحوه تفکر سیاسی قبل از ازدواج در مورد انتخاب همسر از اهمیت خاصی بر خوردار است.

مسئله دیگری که در مورد زناشوئی در بُعد سیاسی مطرح می باشد، آن است که در درون یک گروه سیاسی، گاه ازدواج هایی با هدف سیاسی انجام می گیرد و چیزی نمی گذرد که به طلاق و یا به ناسازگاری و ناراحتی منجر می شود. بدیهی است هیچ سوداگری حاضر نیست، معامله ای که با آگاهی منجر به ضرر می شود، انجام دهد تا چه رسد به امر خطیری نظیر ازدواج که سودای عمر است و با یک اقدام نادرست نتیجه ای که حاصل می شود، ناراحتی دنیا و گاه خسران آخرت است. بنابراین موضوع ازدواج را باید با در نظر گرفتن همه ابعاد و عوامل ذیربط انجام داد و برای رسیدن به هدف های دیگر نباید پیوند زناشویی را به عنوان ابزار و وسیله، مورد استفاده  قرار داد.

مشاوره ازدواج در رابطه با عوامل سیاسی

مراجعی که در جهت ازدواج به مشاور مراجعه می نماید، ممکن است خود پیرو مکتب یا خط سیاسی خاصی باشد و برعکس ، احتمال دارد اصولاً فردی سیاسی نباشد. همچنین طرف مقابل ممکن است سیاسی باشد یا نباشد. بنابراین در مورد مشاوره ازدواج چند حالت اتفاق می افتد.

1- حالتی که هم مرد و هم زن دارای خط سیاسی هستند؛ این امر خود دو حالت دارد : یا خط سیاسی آنان مشترک است و یا خط سیاسی مخالفی دارند.

2- حالت دیگر آن است که مرد یا زن دارای خط سیاسی است ،  و طرف مقابل خط سیاسی ویژه ای ندارد.

3- حالت سوم وضعیتی است که هیچ یک (نه زن و نه مرد) از نظر سیاسی، خط ویژه ای ندارند.

مشاور پس از مراحل اولیه مشاوره و ایجاد رابطه حسنه باید به جایی برسد که بفهمد مراجع در کدامیک از حالت های فوق قرار دارد. چنانچه مراجع در عدد افراد حالت اول قرار داشته باشد و هر دو ( دختر و پسر) دارای خط سیاسی مشترک باشند، مسئله ای از نظر ازدواج وجود نخواهد داشت؛ ولی در حالتی که هر دو دارای خط سیاسی باشند ولی عقاید سیاسی و حزب یا دسته مرتبط به آنها مخالف یکدیگرباشد؛ دو حالت اتفاق می افتد:

الف - زمانی که عقاید سیاسی آنان در جهت خلاف یکدیگر و در حدی است که آشتی عقیدتی غیرممکن است ،  و هر دو تعصب نشان می دهند ، پیوند زناشویی بین آنان احتمالا به ناسازگاری می انجامد. در این مورد مشاور باید مراجع را از وضعیت آینده آگاه سازد و اطلاعات لازم را در جهت عدم سازگاری احتمالی در اختیار آنان قرار دهد.

ب - در حالت دیگری که اختلاف عقیدتی زیاد نباشد و هر دو نیز تعصّبی نشان ندهند،  احتمال دارد با بحث و مذاکره رفع اختلاف بشود و یا مسائل عقیدتی سیاسی را در زندگی وارد ننمایند؛ در چنین وضعیتی مشاور با بررسی عوامل دیگر مؤثر در ازدواج ( عوامل اجتماعی، تحصیلات، عوامل فرهنگی، اقتصادی، اخلاقی و روانی، سن و شغل و ...) چنانچه به جایی برسد که اختلاف فقط در مورد عامل سیاسی و آن هم با اختلاف فکری قابل تحمل و دور از تعصب است مراجع را ضمن دادن آگاهی لازم به شرکت در جلسه ای همراه با طرف مقابل دعوت خواهد نمود،  تا در یک جلسه سه نفری موضوع بررسی گردد و بینش و بصیرت لازم به آنان داده شود.

3- در حالتی که مرد یا زن دارای خط سیاسی است و طرف مقابل خط سیاسی ویژه ای ندارد و مخالفتی با عقاید وی نیز ندارد، و یا در حالتی که هیچیک از دو طرف، سیاسی نیستند، در ازدواج مشکلی نخواهند داشت. ولی در هر حال مشاور باید به همه مراجعان خود در زمینه عقاید سیاسی و نحوه برخورد آنان با همسر اطلاعاتی بدهد و خاطر نشان سازد که بحث به مشاجره ، کدورت و ناراحتی می انجامد؛ بهتر است زمانی که بحث به مشاجره می رسد، طرفین آن را خاتمه دهند و ادامه آن را به زمان مناسب دیگری موکل نمایند تا بحث به بهترین وجه انجام گیرد.

خداوند در مورد مذاکره وجدل با اهل کتاب در سوره عنکبوت آیه 46 می فرماید:

و لا تـُجادلوا اهل الکتاب اِلّا بِالّتی هِی اَحَسن

و شما مسلمانان با اهل کتاب ( یهود و نصاری و مجوس) جز به نیکوترین طریق ، بحث و مجادله نکنید.

ادامه دارد ...

در قسمت بعد به نقش عوامل فرهنگی در ازدواج می پردازیم.

در آستانه ی ازدواج ( قسمت اول )

این مطلب در 28  قسمت ارائه می شود.

ضرورت مشاوره:انسان در دوران زندگی مواجه با مشکلات زیادی می شود که به علل مختلف قادر به تصمیم گیری و پیدا کردن مناسبترین راه حل نمی باشد. بنابراین یاری خواستن از افراد واجد شرایط می تواند در حّل مشکل و تصمیم گیری مناسب کارساز باشد. نمونه هایی از مشکلاتی که افراد با آن مواجه می شوند؛ عبارت اند از:

-گزینش یک راه از بین چند راه ؛

-وقوع حوادثی نظیر مرگ پدر، مادر و سایر اقوام؛

-از دست دادن شغل یا موقعیت های دیگر؛

-مشکلات مالی؛

-مواجه شدن با شکست ها؛

-روبرو شدن و عدم پیشرفت در حد مورد نظر؛

-مسائل تربیتی فرزندان؛

-مسائل خانوادگی و ...

انسان برای مواجهه با هر یک از مشکلات فوق و یا مشکلات مشابه دیگر، دچار اضطراب و نگرانی و یا تشویش در تصمیم گیری می شود و نیاز دارد از دیگران کمک بخواهد. کمک دهندگان ممکن است بزرگان قوم، دوستان و یا همسایه ها باشند. هیچ کدام از افراد فوق الذکر صلابت تخصصی برای چنین کاری ندارند؛ آن که می تواند با استفاده از روشها و فنون مشاوره و داشتن صلاحیت های دیگر به چنین افرادی کمک کند؛ مشاور است . بنابراین در برخورد با مشکلات، مراجعه به مشاور اهمیت ویژه ای دارد که نتیجه اش تسکین ناراحتی، رفع مشکل و گزینش مناسب می باشد.

مشاوره برای گزینش مناسب

در فرآیند زندگی مواردی است که فرد باید از بین چند راه یک راه را انتخاب نماید. گزینش یک راه از بین چند راه چنانچه با مطالعه و بصیرت انجام نگیرد؛ ممکن است نتایج مطلوبی در بر نداشته باشد. لذا کمک گرفتن از مشاور در انتخاب مناسب می تواند در توفیقات بعدی اثرات مفیدی داشته باشد. مهمترین مواردی که فرد در انتخاب با آن مواجه می شود؛ عبارت ند از:

-انتخاب مواد درسی ( برای دانشجویان و دانش آموزان) ؛

-انتخاب رشته تحصیلی؛

-انتخاب شغل؛

-انتخاب در مواردی که چند راه جلوی فرد قرار دارد؛

-و از همه مهمتر انتخاب همسر برای ازدواج.

انتخاب همسر به اندازه ای در زندگی مهم است که انتخاب مناسب آن، بیمه کننده سعادت فرد می باشد.

لزوم مشاوره در همسر گزینی

قطعاً با خانواده هایی روبرو شده اید که پس از ازدواج با مشکلات زیادی مواجه شده اند. گاه کانون خانواده به قدری ناراحت کننده و متشنج است که تنها راه حل، طلاق و جدایی است و طلاق خود نیز عواقبی نابهنجار به دنبال دارد.

-زن و شوهری که از نظر فرهنگی فاصله دارند؛

-زن و شوهری که از نظر درجه تحصیلات اختلاف دارند؛

-زن و شوهری که معتقد به ادیان متفاوت می باشند؛

-زن و شوهری که از نظر اجتماعی در طبقات متفاوتی قرار دارند؛

-زن و شوهری که وضع مالی متفاوتی دارند؛

-زن و شوهری که توافق اخلاقی ندارند و ...

چنین افرادی در زندگی نمی توانند هماهنگی ایجاد نمایند و در نتیجه از زندگی شیرین خانوادگی بهره ای نمی برند.

تشکیل خانواده در صورت موفقیت، سعادت و در صورت عدم موفقیت، ناراحتی و مشکلات زیادی به دنبال دارد که اهمیت مشاوره قبل از ازدواج را تأیید می نماید.

در مشاوره ی ازدواج ، به مُراجع ( مراجعه کننده ) کمک می شود؛ تا مناسبترین همسر را انتخاب کند؛ بنابراین مشاور باید نسبت به شناخت زوجین و خانواده های آنان و تمام عواملی که در زندگی زناشویی دخالت دارند؛ اقدام کند و مراجع را در جهتی که زوجین هماهنگی بیشتری داشته باشند؛ هدایت نماید. مشاور ازدواج باید صلاحیت لازم را داشته باشد تا از عهده این امر مهم بر آید.

شرایط مشاور در امر ازدواج

مشاور ازدواج، باید اولاً شرایط یک مشاور راهنمایی را دارا باشد؛ ثانیاً در زمینه ی مشاوره ی خانواده مطالعه و تجربه داشته باشد؛ ثالثاً در مورد ازدواج که بخشی از مشاور خانواده است؛ کارکرده باشد.

در ازدواج اصل بر مشورت است؛ اما مشاور باید واجد شرایط باشد. معمولاً کسی که می خواهد ازدواج کند، پدر، مادر و بزرگان فامیل را در جریان می گذارد و با آنان مشورت می کند. گاه نیز از روحانیون، و سالخوردگان نظر خواهی می شود و بالاخره بعضی به استخاره نیز روی می آورند. به هر حال چون ازدواج امر مهمی است؛ معمولاً مشاوره و کنکاش در آن مطرح است؛ ولی طرف مشورت غالباً واجد شرایط نیست. پدر، مادر، پدر بزرگ، مادر بزرگ، عمه، خاله، بزرگان و سالخوردگان هیچ کدام واجد شرایط برای مشاوره در این امرمهم نیستند.مشاور ازدواج باید روان شناسی، جامعه شناسی، تعلیم و تربیت و از همه مهمتر روان شناسی جوان و نوجوان را بداند و به اصول و فنون مشاوره آشنا باشد و در زمینه مشاوره خانواده و به ویژه مشاوره ازدواج تجربه داشته باشد. چنین فردی باید حداقل دارای درجه فوق لیسانس در مشاوره با تخصص خانواده و ازدواج باشد همچنین صلاحیت های شخصیتی و اخلاقی لازم را واجد باشد؛ تا از عهده این امر مهم بر آید. بعضی از افراد اظهار می دارند ازدواج یک سنت محمدی(ص) است؛ چه بهتر که بدون تشریفات و بررسی های وقت گیر انجام شود؛ و چنانچه ناسازگاری یا مشکلی وجود داشت؛ مشاوران خانواده در رفع آن اقدام کنند. پاسخ آن است که پیشگیری ساده تر از درمان است و علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. چنانچه در امر ازدواج مطالعات و بررسی های لازم بر اساس اصول مربوط انجام گیرد؛ مشکلات و ناسازگاری های بعد از ازدواج به شدت کاهش خواهد یافت و در نتیجه روان درمانی های وقت گیر به حداقل خواهد رسید.

نقش مشاور و مراجع در مشاوره ی ازدواج

جوانی که می خواهد ازدواج کند؛ معمولاً با افراد دیگر مشورت می کند. از مواردی که باید بدان توجه کند؛ آن است که برای مشورت، فرد واجد شرایطی را انتخاب کند. چنانچه مشاور انتخاب شده صلاحیت لازم را نداشته باشد؛ چه بسا که او را به سویی هدایت کند که نه تنها مشکلی از او حل نکند، بلکه مشکلات دیگری نیز برایش ایجاد نماید. موارد مراجعه در مشاوره ازدواج انواع مختلفی دارد؛ که به ذکر نمونه هایی مبادرت می شود:

-دخترانی که خواستگاران متعدد دارند و می خواهند از بین آنان یکی را انتخاب کنند؛ کمک مشاور به این گونه مراجعان انتخاب احسن است. انتخاب احسن زمانی صورت می گیرد که اطلاعات لازم از مراجع و خواستگاران وی کسب و خصوصیات آنان با هم مقایسه گردد. فردی که خصوصیات وی با مراجع هماهنگی بیشتری داشته باشد؛ انتخاب احسن خواهد بود.

-پسرانی هستند که دختری  را در نظر گرفته و درباره ی وی بررسی ها و تحقیقات لازم را انجام داده اند؛ و به این نکته رسیده اند که او انتخاب مناسبی است؛ ولی می خواهند در این زمینه اطمینان لازم را به دست آورند. مشاور باید ضمن کسب اطلاعات و بررسیهای مورد نیاز به مراجع اطمینان بخشد که گزینش انجام شده مناسب است و در صورتی که نامناسب تشخیص دهد؛ آگاهی و اطلاعات لازم را به مراجع بدهد و او را در تصمیم گیری مناسب کمک کند. همین حالت می تواند در مورد دختر در رابطه با پسر نیز مطرح باشد.

-پسران و دخترانی هستند که برای انتخاب همسر تحت فشار پدر و مادر یا سایر اقوام قرار دارند؛ و کسی را می جویند که آنان را در مقابل عوامل فشار کمک کند. در این موارد مشاور باید با پدر و مادر و سایر عوامل فشار دیگر، جلسات مشاوره ای داشته؛ آنان را در رابطه با عواقب ازدواجهایی که با اکراه همراه است؛ بصیرت دهد و بالاخره کار را به جایی برساند که آنها، به دختر و پسر  در انتخاب همسر آزادی بیشتری بدهند.

-پسرانی هستند که به بهانه ی ازدواج با دختری رابطه برقرار می کنند؛ ولی واقعیت آن است که آنها قصد ازدواج ندارند. این گونه پسران پس از مدتی دختر را رها کرده؛ به سراغ دختر دیگری می روند. در این موارد چون دختران از نظر آبرو و حیثیت آسیب پذیرترند؛ باید به آنان در رابطه با این موارد آگاهی لازم داده شود تا با شناخت اولیه، این گونه پسران را ترک کنند و به آنان اجازه تماس های بعدی را ندهند؛ و به علاوه والدین خود را در جریان بگذارند. یکی از وظایف مشاوران، دادن آگاهی و پیشگیری از وقوع حوادث ناگوار در رابطه با جوانان و نوجوانان می باشد.

-دخترانی هستند که خواستگارانی داشته اند؛ ولی به عللی آنها را رد کرده اند؛ و به همین علت به سنی رسیده اند که دیگر خواستگار مناسبی ندارند و به اصطلاح پیر دختر شده اند. این گونه دختران به مشاور مراجعه می نمایند و راه چاره ای را برای خواستگار جدید طلب می کنند. مشاور در قبال این گونه مراجعان که احتمالاً در انتخاب همسر مناسب سختگیر بوده اند؛ باید راههای شوهریابی را ارایه دهد. (در این مورد در قسمت های بعد بحث خواهد شد) و به آنان تفهیم نماید که فکر ایده آلی هیچ گاه تحقق نمی یابد. همه چیز نسبی است و انتخاب باید با تعدیل و انعطاف انجام گیرد.

ادامه دارد...

در قسمت بعد به نقش عوامل اجتماعی در ازدواج می پردازیم.

معیارهای ازدواج ( قسمت دوم )

در قسمت قبل به تعدادی از معیارهای ازدواج یعنی تناسب سنی ، بنیه ی اقتصادی ، اصالت خانوادگی و مذهب پرداختیم . اینک در ادامه دیگر معیارهای ازدواج را عنوان می کنیم.

اصل کفویت

آنچه که در اسلام با عنوان"کفو بودن"بدان اشاره شده در واقعشباهت و همشأن بودن زن و مرد در جنبه های متفاوت شخصیتی، روانی، فرهنگی، علمی، سن و ... است.به عنوان مثال تحصیلات مشابه مسبب همگونی است. زیرا تحصیلات نزدیک به هم، گاه نتیجه تشابه درجه هوش افراد است. از طرفی تفاوت در سطح تحصیلات، تفاوت های عمده ای در جهان بینی و نگرش افراد ایجاد می کند. آیا فردی که تحصیلات دانشگاهی مثلاً در مقطع لیسانس را تجربه کرده و افکار و عقایدش به طرز خاصی که منطبق با محیط و فضای خاص تحقیقاتی دانشگاهی است شکل گرفته و آموخته است افکار انتزاعی خود را در برخوردها فعال نگهدارد و برای هر چیز دلیلی بطلبد، با فردی که دارای بهره هوشی طبیعی و دارای تحصیلات مثلاً در مقطع ابتدایی است یکسان خواهد بود؟ آیا رفتارها، نحوه سخن گفتن، نشست و برخاست، معاشرت های اجتماعی، توانائی های متفاوت و مهارت های لازم برای یک زندگی مشترک موفق، تحت تأثیر مستقیم آموزش های ناشی از میزان تحصیلات نیست؟ تفاوت سنی، همان طور که اشاره شد از عوامل مهم اشتراک در زندگی است. اگر اختلاف سن خیلی زیاد باشد و جوانی با فردی میانسال ازدواج کند، اختلاف سن، از آن جهت که مسبب اختلاط در جهان بینی و نحوه نگرش به زندگی، خویشتن و دیگران است، توقعات و انتظارات را به شیوه ای دیگر شکل می بخشد. پس کفو بودن در سن ، و تفاوت 3 تا 4 ساله ( یعنی مرد بزرگتر باشد) ، یکی از عوامل مؤثر رسیدن به زندگی متعادل و منطقی خواهد بود.

طرز فکر یکسان

در بین دو طرف ، یکی از عوامل مؤثر رسیدن به زندگی متعادل و منطقی ، طرز فکر یکسان است. طرز فکر و اندیشه افراد از نوع فرهنگ، سطح تحصیلات و سن افراد تأثیر می پذیرد. مشابه بودن در نوع تفکر، و به عبارتی کفو فکری، همسطح بودن و یکسانی در نوع جهان بینی و فهم و ادراک زن و مرد نسبت به مسائل مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است و کمک می کند تا شیوه تفکر افراد که مسلماً در مراحل مختلف زمانی به صورت های گوناگونی می اندیشند، همگام و همسو تحول یابد. افکار یکسان و به یک جهت نگریستن کمک می کند تا طرفین بتوانند از دریچه چشم دیگری به دنیا بنگرند و مسائل گوناگون را تحلیل کنند.طبیعتاً دیدگاه مشترک و نسل مشترک، به همراه فرهنگ مشترک پایه های استواریبرای کوچکترین و مستحکمترین نهاد اجتماعی بشر (خانواده) خواهد بود.

عوامل فرهنگی

بسیار مهم است تا در انتخاب همسر پایگاه اجتماعی او را در نظر داشته باشیم تا از جنبه موقعیت خانوادگی و تأثیرپذیری از مسائل فرهنگی، خصوصاً فرهنگ مشترک، یکسان باشیم. زیرا عوامل فرهنگی دارای ابعاد متفاوتی است که ریشه در افکار انسان داشته و با رسوخ در تمام جوانب حیات، به زندگی جهت می بخشد. نحوه معاشرت، برخوردها، تربیت فرزندان، دیدگاه نسبت به پسر یا دختر و... متأثر از فرهنگ حاکم بر زیستگاه و ذهنیات ماست. تشابه یا تضاد فرهنگی در معاشرت ها و رفت و آمدهای خانوادگی طرفین دخیل بوده و مستقیماً در زندگی زوج جوان مؤثر خواهد بود. چرا که زوج جوان ، خود از فرهنگ مسلط بر حیطه جغرافیایی که در آن رشد یافته اند تأثیر پذیرفته اند و کنار گذاشتن فرهنگ یعنی نادیده گرفتن سیستم ارزشی، افکار، عقاید و به هم ریختن تمام ملاکهای اخلاقی و اجتماعی، بی هویت شدن و درهم ریختگی ارزش ها و سردرگمی فرد. پس نمی توان به دلیل علاقه به یک فرد بخصوص، تأثیر فرهنگ و آنچه باید باشد و آنچه هست را در زندگی نادیده گرفت.

حتی اگر فرض کنیم که زوج جوان بتوانند در سایه علاقه و خصوصیات مشترک اخلاقی، تحصیلی و ... راه مسالمت آمیزی جهت پیوند فرهنگ های متضادشان بیابند، تکلیف خانواده ها چه خواهد شد؟ ازدواج نه تنها پیوند دو فرد بلکه اتصال دو خانواده به همدیگر است. چرا که اختلاف در عقاید و سیستم ارزشی آنها تأثیر مستقیمی بر شرایط زندگی و تعادل و سلامت خانواده تازه تشکیل یافته خواهد داشت. می دانیم که عوامل فرهنگی ریشه در ناخودآگاه ذهن انسان دارند. هر چقدر عقلانی فکر کنیم و تصمیم بگیریم، لحظاتی از زندگی پیش می آید که عقل ، تسلیم ناخودآگاه شده و تنها ظاهری استدلالی و منطقی بر پیکر رفتاری می نشاند که ریشه در عوامل فرهنگی رسوخ یافته در ناخودآگاه ما دارد. پس جوانان را دعوت می کنیم تا بخش ناخودآگاه ذهن خود را بشکافند و از واقعیت وجودی خویش اطلاع یابند. تجارب زندگی ما ریشه در فرهنگ و اعتقادات فرهنگی ما دارد. تجاربی که خواه ناخواه در آینده رفتاری ما آگاهانه یا ناخودآگاه مؤثر خواهد بود. عوامل فرهنگی و تشابه در بین خانواده ها و افراد به علت تشابه در تجارب و دیدگاه ها  ، مهم تلقی می شوند. اگر انتخاب همسر بر مبنای توجه به معیارهای خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی صورت گیرد، با درصد موفقیت قابل توجهی مواجه خواهد شد. ازدواج ترکیب دو انسان و دو خانواده است. اگر تناسب بین افراد و خانواده ها کم باشد زندگی تازه تشکیل یافته، سست و تلخ و ناپایدار خواهد بود.

نکته ای دیگر

هر کس پیش از ازدواج می بایست تکلیف خود را با مسئله شاغل یا خانه دار بودن همسر روشن کند. برخی قبل از ازدواج ، شاغل بودن همسر را به صورت ملاکی آنچنان برجسته در ذهن خود حک می کنند که بسیاری از موارد دیگر را به پای آن قربانی می کنند. در حالی که اولاً اگر زنی را به خاطر درآمد اقتصادی و استقلال مالی انتخاب کنند هدف از ازدواج بهره کشی خواهد بود ، که یکی از اهداف انحرافی ازدواج است. در این صورت، بیشتر به آن زن به صورت یک کالای اقتصادی و سودآور نگاه شده تا یک همسر، یک شریک، یک همراه ...

دوم طبق قوانین حقوقی، شرعی و عرفی ما، تأمین معاش به عهده مرد است و نفقه زن چه شاغل باشد (در آمدی داشته باشد) و چه نباشد، به عهده شوهر است و هیچ وظیفه قانونی، برای زن در مورد تأمین مخارج خانواده در نظر گرفته نشده است. تنها مسئولیتی اخلاقی است که سبب می شود زنان شاغل همدل و همراه شوهر، پا به پای مرد خانه کار کنند و هر دو هر چه دارند با خلوص تمام به نفع اعضای خانواده خرج کنند. در این بین هستند زنانی که درآمد اقتصادیشان را به صورت سرمایه و برای خود پس انداز می کنند و در مواردی که هدف از انتخاب، ملاک اقتصادی بوده باشد طبیعی است که انتظار مرد از ازدواج برآورده نشده، درگیری و اختلاف بین زوج پیش خواهد آمد. پس چه بهتر که طرفین از ابتدا به دیدی کاملاً واقع بینانه به مسئله اشتغال زن بنگرند و اگر در کنار مسئولیت خارج از منزل، وظایف خانه داری کم رنگ شد جایی برای گله و شکایت باقی نماند. خصوصاً مسئله حقوق و درآمد زن مورد بررسی قرار گیرد و زنانی که قصد دارند درآمد خود را نه در راستای امور مالی منزل بلکه برای خود ، هزینه و یا پس انداز کنند از ابتدا تصمیم خود را مبنی بر عدم مشارکت در امور اقتصادی خانواده بیان کنند تا مردانی که یکی از پایه های انتخاب خود را درآمد همسر قرار داده اند، در انتخاب خود تجدید نظر به عمل آورند.

والدین و حق انتخاب

اشاره کردیم ازدواج شخصی ترین موضوع در زندگی است. خوب است والدین نیز حق انتخاب را به جوانان بدهند. حقی که با نظارت بزرگسالان معنی پیدا می کند. جوانان نیز بد نیست بدانند تجربیات بزرگترها در امر ازدواج  بسیار بیش از آنچه تصور می کنند می تواند راهگشا و راهنمای آنان باشد. تعدیل و تعادل ، رمز موفقیت هر کار است. همانطور که ازدواجهای اجباری که با زور و اعمال فشار والدین بر دختر یا پسر تحمیل می شود پیوند موفقی نیست، خودسری، یکجانبه تصمیم گرفتن جوانان و مقابله با تجربیات مفید و سودمند بزرگترها نیز برای اثبات خود، راه به جایی نخواهد برد.تا فرصت هست از تجربیات و توانایی های والدین استفاده کنید تا بعدها افسوس فرصت هایی که برای سود جستن از نظریات آنها را داشتید و استفاده نکردید بر شما مستولی نشود. اگر عقاید بزرگترهای خود را نمی پذیرید خودتان دست به کار شده و تحقیق کنید. بیایید خانواده های موفق و ناموفق را شناسایی کنید. از آنها که موفق بوده اند معیارها و شیوه ازدواج را جویا شوید و از خانواده های مُطـّلقه به عنوان زوجهای شکست خورده علت جدایی را جویا شوید. دسته سومی هم وجود دارد. می توان از مطلقه های عاطفی نیز (البته بدون وسواس) تحقیق کرد. زیرا خانواده های نابسامان و آشفته ای هم هستند که به دلایل مختلف مجبورند تا آخر عمر با ناراحتی با هم زندگی کنند. بد نیست جوانان ببینند این گروه چه معیاری برای ازدواج داشته اند که فعلاً مجبور به تحمل همدیگر هستند. سپس می توانند از تجربیات کسانی که موفقیت یا شکست آنها را به چشم دیده اند استفاده کرده و در جهت سعادت خود بهره جویند، که از قدیم الایام گفته اند: « انسان عاقل همه چیز را خود تجربه نمی کند، بلکه از تجربیات دیگران نیز استفاده می کند».

سخن پایانی

همسر مقاوم و هدفداری که توانایی تطابق با شرایط جدید خود را داشته باشد یکی از موهبت های بزرگ الهی است. به هر حال برای انتخاب همسر می بایست بسیاری از نکات و معیارها را مد نظر داشت و رعایت کرد و با اطلاع کامل و کافی از وضعیت خانواده ها، و اخلاق و رفتار فرد مورد نظر دست به انتخاب زد.بلوغ فکری همسر، صداقت همراه با احترام، خصوصیات اخلاقی متناسب، تلاش جهت حل مشکلات همدیگر در سایه همفکری ، تناسب و تفاهم از نکات غیر قابل انکار در معیارهای اساسی انتخاب همسر شمرده می شود.

خانواده می تواند در انتخاب صحیح یاریگر شما باشد اما نهایتاً این شما هستید که به عنوان عامل اصلی می بایست شناخت درستی از خصوصیات ، توانایی ها، خواست ها و انتظارات خود از زندگی داشته باشید تا بتوانید بر مبنای آن معیارها و خودشناسی که در سایه خلوت با خویش و جستجوی لایه های ذهنی خود که مسلماً در صداقت کامل به دست آمده مناسبترین فرد را برای شرکت در تمام زندگی خود برگزینید. چنانکه گفته اند : « با فردی ازدواج کن که اگر هم جنس تو بود بهترین دوستت بود.»

ازدواج رویدادی است که انسانها را با اعتقادات، اولویت ها، مذهب، پول و عادات خانواده ها (که بعضاً بسیار متفاوت است) رو به رو می سازد. پس خوب است اگر این انتخاب بر مبنای معیارهای منطقی و عقلانی باشد . پس از انتخاب عقلانی، عواطف نیز شکل می گیرند. اما بر عکس. اگر دوست داشتن از روی احساس باشد و تنها ملاک ، علاقه بدون پایه عقلی و منطق باشد ، به احتمال زیاد با شکست مواجه خواهد شد. در تمام فرهنگ ها ازدواج امری عادی است و عشق آسانترین قسمت ازدواج تلقی می شود. اما به یاد داشته باشیم که زندگی قرار نیست آسان باشد . در سایه درک و تفاهم متقابل است که می توان بسیاری از معیارهای پیش از ازدواج را پس از پیوند به تحقق رساند . به عبارت بسیار ساده عشق می تواند مکمل ازدواج باشد اما اگر تنها عامل پیوند، علاقه، محبت و شاید عادت دیداری طرفین باشد و آنها با علاقه شدید در اوج هیجان ، اقدام به تصمیم گیری کرده و دست به انتخاب بزنند مشکل بتوان ادعا کرد انتخاب درستی انجام شده باشد.

گفت و گوی دختر و پسر قبل از ازدواج

از مهم ترین و مؤثرترین راه های شناخت یکدیگر قبل ازدواج  صحبت و گفت و گوی رو در روی دختر و پسر است. لازم  و ضروری است که دختر و پسر، " مذاکره ی مستقیم " داشته باشند و در فضایی آرام و بدون خوف و فشار از طرف دیگران، مسائل و نظرات خود را بررسی کنند. این گفت و گو باید خونسردانه  و با آمادگی قبلی باشد. بین تصمیم گفت و گو و انجام آن ، باید فاصله باشد تا طرفین بتوانند خود را آماده کنند و آنچه را می خواهند مطرح کنند، یادداشت نمایند.

اگر این مذاکرات ، چند جلسه و با فاصله ی زمانی بین جلسات باشد ، بهتر است . به طور کلی ، هرچه" وقت " نیاز دارند ، باید در اختیارشان گذارده شود.

یکی از فایده های مهم این گفت و گوها این است که : از سخنان شخص و صحبت با او، می توان تا حد زیادی به مکنونات درونی اش پی برد و از احوال و صفاتش آگاه شد .

امیرمؤمنان (ع) دراین باره  می فرمایند:

" انسان هرچه را در دل و درونش پنهان کند، از لغزش های زبان و حالت های چهره اش آشکار می شود!".این یکی از اصول روان شناسی است که امام به این گونه بیان فرموده اند که : مسائل پنهانی و احوال درونی انسان، گاهی از زبان او می پرد و گاهی قیافه و حالات چهره اش به آن گواهی می دهد. و این دریچه ی خوبی برای راه یافتن به درون و ضمیر باطن اشخاص است .

پدران و مادران – که سعادت فرزندانشان را  می خواهند – باید آنان را در این مسئله ی مهم یاری کنند و زمینه ی انجام آن را فراهم نمایند و آرامش لازم را برایشان به وجود آورند. مبادا – خدای ناخواسته – از این کار جلوگیری کنند و تعصب بی جا به خرج دهند. این گفت و گو ، از نظر اسلام و عقل ،  پسندیده است . مبادا از اسلام ، داغ تر شویم و از پیغمبر اکرم ، مسلمان تر! بسیار دیده ایم که پدر و مادر دختر، از این گفت و گو ممانعت می کنند و این کارشان را به حساب اسلام و غیرت می گذارند! در صورتی که اسلام و غیرت ، حکم می کنند که وسائل سعادت و خوشبختی فرزندان را فراهم کنیم . و این گفت و گو، در سعادت و تفاهم بین زن و شوهر ، تأثیر به سزایی دارد.

دستور کار جلسه!

موضوعات قابل طرح در این گفت و گو و مذاکرات ،  مختلف است ؛ زیرا افراد ، عقیده ها ، آرمان ها ، هدف ها و خواسته های آنان ، گوناگون هستند. اما بعضی از مطالب، عمومی است و لازم است مطرح شود و روی آنها مباحثه صورت گیرد . بنابراین بعضی از آنها را بیان می کنیم تا جوان بتوانند از آنها به عنوان "دستور کار جلسه !" استفاده کنند:

1-  

بیان خط مشی کلی زندگی آینده

2-  

گفت و گو درباره ی اهداف آینده :بیان هدف هایی که قصد دارند در زندگی آینده شان دنبال کنند. هدف ها و آرمان های علمی ، اخلاقی ، اجتماعی ، شغلی و...

3-    بیان صادقانه صفات و اخلاق و خصوصیات خود

4-    بیان خواسته ها و انتظارات طرفین از یکدیگر

5-    بیان نظرات خود درباره ی چگونگی برخورد و رفتار و رابطه با خانواده و بستگان و خویشان یکدیگر

6-    طرح نظرات خود درباره ی شیوه ی تربیتی فرزندان آینده

7-    بیان عیب ها و نواقص و بیماری های خود ( دقت!)

اگر دختر و پسر، بیماری یا عیب و نقصی دارند، صادقانه و بدون کم و زیاد، به یکدیگر بگویند؛ زیرا:

اولاً : این کار، واجب است و پرده پوشی و مخفی کردن عیب ها ، " تقلب " و " تدلیس" و " کلاه گذاری " و" خیانت " محسوب می شود و حرام است.

ثانیاً: اگر از اول گفته شود،  طرف مقابل ، یا او را با همان عیب می پذیرد و یا رد می کند . اگر پذیرفت ، خود را برای تحمل آن آماده می کند و او را انسانی صادق و بی تقلب و با شهامت می بیند و محبتش را به دل می گیرد و خود را در آینده " فریب خورده"  احساس نخواهد کرد . اما اگر گفته نشود و بدون آگاهی طرف، وصلت صورت گیرد، در آینده از آن عیب و نقص باخبر خواهد شد و خود را " فریب خورده " و " خسارت دیده " و همسر و خانواده ی او را " فریبکار" و " خیانتکار " می بیند ... و آن گاه مشکلات فراوانی به بار خواهد آمد. محبت همسر از دلش بیرون می رود و کینه ی اورا به دل می گیرد ؛  زیرا انسان نمی تواند فردی " فریبکار"  را دوست داشته باشد. اگر همین عیب و ایراد را قبلاً صادقانه به او گفته بودند، ممکن بود بپذیرد ، اما حالا مسئله فرق می کند.

توجه!

بعضی از عیب ها و بیماری ها و اشتباهات گذشته ، که هیچ ربطی به حقوق همسر و زندگی آینده ندارد ، لازم نیست بیان شود.

اگر عیب و اشتباهی بوده و یا هست و نمی دانید به حقوق همسر و زندگی آینده مربوط می شود تا بیان کنید، یا مربوط نمی شود تا بیان نکنید ، درچنین حالتی با " راهنمایی دانا" مشورت کنید.

شروط  و خواسته های " ناحق " را نپذیرید!

گاهی مشاهده می شود که دختر و پسر قبل از ازدواج  شرط ها و خواسته هایی را برای هم مطرح و بر یکدیگر تحمیل می کنند که ناحق است و طرف را از حقوق مسلم و حتمی خود محروم و از او سلب اختیار می کند .

این شرط ها و خواسته های ناروا را به هیچ وجه نباید پذیرفت . اختیارات و حقوقی را که خداوند به هرکدام از مرد و زن داده است ، نباید با پذیرفتن شرط از دست داد . با خود نگویید : " فعلاً می پذیرم اما بعداً عمل نمی کنیم. " زیرا پذیرفتن شرط تعهد می آورد . "المومنون عند شروطهم" مؤمنان باید به شرط هایشان عمل کنند .

اختیارات و حقوق مرد و زن به دو گونه است : "مسلم و واجب" و "غیر واجب" . درباره ی غیر واجب ها می شود گذشت کرد و با شرط از آنها صرفنظر نمود. اما حقوق و اختیارات مسلم و واجب را نباید به کسی واگذار کرد. خداوند از روی حکمت و مصلحت آنها را واجب کرده است و از دست دادن آنها خلاف حکمت و مصلحت است و به زندگی لطمه می زند و زندگی را از مسیر طبیعی خود منحرف می کند .